Faxistek 1936ko gerran gauzatutako krimenek zigortu barik jarraitzen dute. Horretarako, populazio zibilaren aurkako bonbardaketak propaganda faxistaren ikur bihurtu zituzten. Gorriek Irun, Eibar, Durango eta Gernika erre zutela zabaldu gura izan zuten.
Errepublikari eraso egin zioten militarrek bonbardaketen erantzukizuna zuritu gura izan dute, Molaren izena garbitzea zuten helburu. Dena den, Molak aginduko zukeen erasoaldiaren berri iragarri zuen:
Molak bere idazkariari Gernika suntsitzeko asmoa idatziz azaldu zion. Iñaki Egaña historialariak koaderno horren gordelekua jakitera eman berri du.
Bitartean, 75 urtean, faxisten bertsio faltsua indarrez ezarri zuten. Sasoiko egunkariek Gernika bonbardatu zuten hegazkin alemaniarrak identifikatu zituzten.
Hala ere, herritarren gogoari eusteko, Egunak Gernikako bonbardaketa Durangokoa baino arinago landu zuen. Esaterako, Gernikari buruz informatzeko ez zuen hildakoen argazkirik atera.
Gernika 1937ko apirilaren 26an bonbardatu eta hiru ordura, The Times egunkariko George L. Steer kazetariak gertatutakoaren berri eman zuen:
Iturria: Pierre Tristam
Nazioarteak euskaldunon giza eskubideak defenda zitzan, gerra korrespontsalek Gernikaren berri eman behar zutela ulertu zuen Agirre lehendakariak. Horregatik, 1937ko apirilaren 29an, Estepan Urkiaga Lauaxeta birrindutako hirira abiatu zen, Frantziako Le Petite Gironde egunkariko Georges Berniard kazetariarekin. Bertan, Jaime del Burgo nafarrak gidatutako Begoñako tertzioko karlistek biak atxilotu zituzten. Orduan, bizitza salbatzeko, Berniardek idatzitako paperak jan zituen eta ateratako argazkien negatiboak argiarekin suntsitu zituen. Era berean, faxistek frantziar kazetaria propaganda helburuetarako baliatu zuten: Steer-ren lekukotasunari jarraituz, The Times eta The New York Times egunkariek zabaldutako naziek bonbardatutako hiriaren bertsioa ezeztatzeko, hain zuzen.
Nazioarteak euskaldunon giza eskubideak defenda zitzan, gerra korrespontsalek Gernikaren berri eman behar zutela ulertu zuen Agirre lehendakariak. Horregatik, 1937ko apirilaren 29an, Estepan Urkiaga Lauaxeta birrindutako hirira abiatu zen, Frantziako Le Petite Gironde egunkariko Georges Berniard kazetariarekin. Bertan, Jaime del Burgo nafarrak gidatutako Begoñako tertzioko karlistek biak atxilotu zituzten. Orduan, bizitza salbatzeko, Berniardek idatzitako paperak jan zituen eta ateratako argazkien negatiboak argiarekin suntsitu zituen. Era berean, faxistek frantziar kazetaria propaganda helburuetarako baliatu zuten: Steer-ren lekukotasunari jarraituz, The Times eta The New York Times egunkariek zabaldutako naziek bonbardatutako hiriaren bertsioa ezeztatzeko, hain zuzen.
Le Petite Gironde egunkariko eta Frantziako Havas albiste-agentziako arduradunek Berniarden bizitza arriskuan ez ipintzea adostu zuten. Gainera, faxistek hartutako herrietatik bidalitako informazioak zentsura pasatu behar zuen. Horrenbestez, gorriek Gernika erre zutela nazioartera zabaldu zuen Havas albiste-agentziak (gaur egungo AFP-k). Bertsio ofizial faltsu hori zabaltzeko faxisten hitzarmenak ikertu zituen Herbert Southworth-ek Guernica, Guernica! A Study of Journalism, Diplomacy, Propaganda, and History liburuan.
Horrenbestez, Gernikako herritarren aurkako erasoaren egiletzaren zalantza zabaldu zuten faxistek. Ordutik aurrera, bonbardaketaren berri emateko, hedabideek "bi bertsiodun albistea" zabaldu zuten: egia ukatzen duen informazio-eredua, alegia. Adibidez, Ipar Euskal Herriko Eskualduna astekariak bien bertsioak jaso zituen: Jaurlaritzarena eta faxistena, baina euskaraz elkar ulertzen zutenen lekukotasunari sinesgarritasun handiagoa eman zion. Hala ere, Havas agentziako azken orduko informazioa (letra larriz idatzita) argitaratu zuen.
Informazio nahaste horrek faxisten krimenak zigortu barik uzteko balio izan zuen. Propagandak inpunitatea eman zien. Horrela, 1937ko ekainaren 25ean, faxistek Lauaxeta (kazetaria eta olerkaria) fusilatu zuten:
"Goiz eder onetan erail bear nabe
txindor baten txintak gozotan naukela?
El naiten leyora begiok intz gabe.
Gorbei barna yatort kañoi-ots itzela:
or egazkin-egak odei-lapur doaz.
Guda-gotzon baltzak odolez dakustaz,
euren oin aurrean beredin gudari.
Gaste argi orreik, eutsi lur amari!
Bera baizen onik eztauko ludiak."
(Azken oyua, 1937, Gasteizko espetxean)
No hay comentarios:
Publicar un comentario