Komunikazioaren generoa

Bilboko Tas-Tas irrati librearen II Tailer Kritikoak amaitu berri dira. Bertan, komunikazioaren generoaz hausnartu dute. Emaitzekin irratian erabiliko duten dekalogoa sortu nahi dute.

"Who makes the news" proiektuak bost urterik behin nazioarteko albisteak aztertzen ditu, Margaret Gallagher-ren zuzendaritzapean. Azken ikerketak (2010ekoak) honako joerak azaldu ditu:

• Albisteetan agertzen diren protagonisten %76 gizonezkoak dira.
• Interes orokorreko albisteek ez dute emakumeen ikuspegirik ematen, gai horiek emakumeengan bereziki eragin arren (emakumeen langabezia, sexu eta ernaltze eskubideak, janzkera tradizionala...). Esaterako, burkaren inguruan AEBetako eta Afganistango politikariek jardun zuten.
• Emakumeen ekimenezko albisteak falta dira.
• Hedabideek ez dituzte andreak albiste-iturri aditutzat hartzen.

Horrenbestez, erritmo hori bizkortu ezean, albisteen generoaren parekotasuna ez da hurrengo 30-40 urtean lortuko. Ondorioz, Suediako telebista publikoaren (SVT) Västerbotten zonaldeko albistegietako zuzendariak honako helburua finkatu zuen, 2001ean: informazio-iturri adituen parekotasuna. Guztira, xedea betetzeko bost urte behar izan zituen. Hortaz, 2006an albiste-iturri adituen %44 emakumezkoak ziren. 

Denbora-tarte horretan, Västerbottengo SVT ikusten zuten gizonezkoen audientzia datuek albistegi parekideei aurrekoen maila berean eutsi zieten, behera egin gabe. Albistegiak ikusten hasi ziren emakumeen tasa, ordea, izugarri altuagoa izan zen 2006rako: gizonezkoena baino bost puntu altuagoa, alegia. Beraz, gizonek ez dute komunikazio parekiderik gaitzesten. Emakumeen informazio-kontsumo datuak, aldiz, gizartearen subjektu sentitzen diren proportzioan handitzen dira.

Euskarazko hedabideen jarduna aztertzeko, domekako albisteak aztertu ditugu (lehen orrian edo titularretan azaldutako berriak, hain zuzen). Albiste horien informazioa azaltzeko kontuan hartzen diren iturri adituei dagokienez, emakumeek laurdena baino ez dute osatzen. Horrenbestez, nazioarteko komunikazioaren parekotasunik gabeko maila berean dago. Horregatik, Berriak emakume adituen portzentajea herenera igotzea goraipatzekoa da, Argia astekariak emakumeen ikuspegia dexente apaltzen duela eta Euskadi Irratiak emakumeen ahotsik ere eman ez duela kontuan izanik. 

                                                                                                                                                (2012/05/13)

Emakumeen ikusgarritasun eskas hori hedabideak gizartearen isla izatearekin lotu izan da. Hala ere, idatzizko hedabideei erreparatuz gero, iritzi-artikuluen egileen genero parekotasunik eza lehen orriko proportzioarekin bat datorrela egiaztatu dugu (Anboto kenduta).

                                                                                                                                               (2012/05/13)

Ondorioz, informazioaren maskulinizazioa ez dagokio gizarteari, baizik eta gizarte horren subjektu parte-hartzaileak identifikatzeko hedabide bakoitzak gauzatzen duen jardunari. Horregatik, hedabide publikoek parekotasun-gabeziarik handiena azaltzea larriagoa da oraindik.

Horrenbestez,  Tas-Tas irrati librearen II Tailer Kritikoek albisteen genero parekidetasuna lortzeko zenbait ekimen kontuan hartzeko proposamenak ekarri dituzte:

• Arlokako emakume adituen kontaktu-agenda osatzea. Horrela, informazio-iturri adituekin albisteak osatu ahal izango dituzte.
• Emakumeen parte-hartzea errefortzu positiboekin sustatzea. Izan ere, protagonista izatea ez da balore femeninoa: emakumeek espazio publikoan aditu legez ager ez daitezen, ziurgabetasunak ezarri zaizkie-eta.
• Emakumeen taldeek sortutako albisteen berri emateko sarea indartzea. Andreen ekimenezko albisteen kopurua handituko du horrek.
• Emakumeen eta gizonen rol tradizionalen eraldaketa naturaltasunez aurkezten sakontzea. Hala ere, izendapen sexistak gainditzeko baliabideak beharrezkoak dira oraindik: adibidez, zelan esan "Athletic-eko nesken taldea"-ri? Gainera, zenbait hedabidek emakumeen deskripzio fisikoa, emozionala edota familiarra aipatzen jarraitzen ditu.

Kazetaritzak albisteen generoaren parekotasuna lortzean, gizarte justuagoa bideratuko du. Aldi berean, informazio parekideak euskal emakumeok euskarazko hedabideetara erakarriko gaitu.

Horikeria: albiste arinen trataera

Irakurle eta ikus-entzule gehiagorengana heltzeko asmoz, tabloideen agenda onartzearen ondorioa da horikeria (“tabloidization”). Tabloide izena 1903an Erresuma Batuan sortu zen Daily Mirror egunkariak abiatutako kazetaritza motari esaten zaio. Honelako ezaugarriak dituzte tabloideek zabaldutako albisteak: istorio laburrak dira, elementu ikusgarriak aurkezten dituzte eta titulu sentsazionalista daramate.

         “Orduak eman ditu komunean harrapatuta, mugikorra berreskuratu nahian”

                                                                                               Iturria: Eitb.com (2011/11/04).

Horrenbestez, “albiste arinek” (“soft news”) horikeria zabaltzen dituzten berezko gaiak lantzen dituzte. Euskarazko hedabideetan aurki daitezkeen albiste arinek honelako gaiak lantzen dituzte: istripuak, natur hondamendiak, elurteak eta beroaldiak. Informazio horrek gizarte geldoa islatzen du, estatikoa, herritarrei gizartean parte hartzeko biderik ematen ez dioten albisteak direlako.

Gainera, XXI. mendeko horikeriak beste bi ezaugarri berri agertu ditu. Lehenengo eta behin, ez du protagonista identifikagarririk azaltzen: “Elurra iritsi da mendietara, tenperaturak jaitsita” (2011/12/18), Berrian. Horrela, hedabideek gizarte eragileak euskarazko komunikaziotik alboratu dituzte. Bigarrenik, neurri handi batean Espainian eta AEBtan sortutako albisteak izaten dira, hango berri-agentziek bidalita. Adibidez, Etb1ek eta Euskadi Irratiak 2008an aireratu zituzten Gizarte saileko albisteen herena Espainian sortuak ziren. Ondorioz, berri-agentziek zabaldutako albiste arinek Euskal Herrian bertan sortutako berriak ordezkatu dituzte. Honako albiste honetan, esaterako, ematen den informazioa ez dago Etb1eko ikusleei zuzenduta: “Toledoko osasun arduradunek, ahal dela, larrialdietara ez joateko gomendioa egin diete ‹‹herritarrei››”.

“Behe-lainoak eragin du: Toledon istripua”

                                                                                               Iturria: Etb1 (2008/01/22).

Hortaz, horikeria areagotzen duten berrietan elementu grafikoek informazioak berak baino garrantzia handiagoa du. Azter dezagun asteon Argentinan izandako tren-istripuaren trataera. Lehenengo eta behin, Berriak teknikoki eskasa den bideo honen esteka azaldu zuen lehen orduetan (argiak erretako irudiak dira).

                                                                                          
Hurrengo egunean, papereko edizioan suhiltzaileak agertzen zituen:

Egunkariak, beraz, istripua ‘zelan’ gertatu zen nabarmendu zuen.

Bigarrenik, Euskal Telebistak ere ‘zelan’ galderaren erantzuna lehenetsi zuen (akats baten ondorioz, euskarazko bertsioan erdarazko albistea eskegi dute):

“50 lagun hil dira eta 675 zauritu tren istripu batean, Buenos Aires”

                                                                                                   Iturria: Eitb.com (2008/02/23).

Hala ere, Frantziako Libération-ek, ordea, ‘non’ azpimarratu zuen, informazioa kokatzeko.

                                                                                               Iturria: Libération (2012/02/22).

Ildo beretik, mina islatzeko beste irudi mota bat erabili zuen Frankfurter Allgemeine Zeitung-ek, inoren sentiberatasunari eragin barik, tren geltokian zain zeuden bidarien atsekabea azalduz:

                                                        Iturria: Frankfurter Allgemeine Zeitung (2012/02/22).

Gainera, euskarazko hedabideek ez bezala, Europakoek albiste-iturri identifikatuak erabili zituzten: Babes Zibileko arduraduna zein larrialdeetarako zerbitzuen burua, Libération-ek; eta Garraio Ministroa, FAZ-ek. Euskarazko hedabideek ez dute albistean protagonistarik agertu, ez eta informazioaren jatorririk eman (zein bidetatik heldu den erredakziora) edo albiste-iturririk erabili.

Hego Euskal Herriko erdarazko hedabideen trataera oraindik horiagoa izan zen. Alde batetik, Deiak istripuak eragindako hildakoak eta zaurituak erakusten dituen “argazki galeria” prestatu zuen. Bestetik, El Correok bidaiari anonimoen adierazpenetan albistea garatu zuen. Gainera, argazkien krudeltasuna oraindik handiagoa izan zen.

Horrenbestez, albiste arinen gaia landu arren, trataera informatibo egokiak horikeria apal dezakeela egiaztatu dute Europako egunkariek. Beraz, albiste arinek ez dute zertan horikeria ekarri, alde hori hedabideen hautu profesionalari baitagokio. Argentinako tren istripuaren albistearen trataeran, euskarazko bi hedabideek horikeriaren aldeko hautua egin zuten. Are gehiago, Hego Euskal Herriko erdarazko hedabideen eredu horiari jarraitzeko prest agertu dira.

Ondorioz, horikeria identifikatzeko gakoa honakoa da: irudirik egon ezean, informazio hori albiste izango ote litzateke? Euskarazko hedabideek egiaztatu bezala, albisteen ekarpena informazioak berak zehazten du eta ez, irudiak.

                                                                                                               Iturria: Etb1 (2008/03/07).

Etb1, erdarazko albistegiaren gatibu

Euskal Telebista sortu zenean, euskaraz eta gazteleraz aritzen zen, egunero euskarazko albistegi bat egin ahal izatea erronka handiegia zelakoan. Hizkuntza hauturik ez zuen orduko Euskal Telebistak egin, baina 1983ko abenduaren 19an gaztelera hutsezko albistegia abiatzeak hizkuntzaren araberako bi kateen bereizketarako oinarriak zehaztu zituen: 1986an martxan ipinitako Etb2k gaztelera hutsez emitituko zuen, euskaraz aritzen zen Etb1en “osagarri” moduan, zenbait gizarte eragilek (Euskal Herrian Euskaraz-ek, esaterako) EiTB legeak Euskal Telebistaren euskararen eta euskal kulturaren sustapena helburu izatea agindu ziolako. Hala ere, albistegietarako talde bakarra osatu zuten. Hortaz, kazetari berak albistea euskaraz eta gazteleraz landu behar du. Euskadi Irratiak, aldiz, Radio Euskadi geroago sortu zenean ere, bere jarduera independenteari eutsi ahal izan zion.

Gaztelerazko kateak ikusle gehiago dituenez, horren merkatu-estrategia gailendu dela kritikatu izan diote Euskal Telebistari:

“Arazoa da bi hizkuntzetan aritzeak, bi kateetarako lan egiteak, erdibitu egiten duela nolabait kazetaria, eta oreka gorde ezinik, indartsuenaren alde jotzen duela inertziak, garrantzitsuaren alde, lehian jartzen duen haren alde, Etb2 eta gaztelaniaren alde. Ez da, gehienetan, borondate eta sentimendu kontua, azpiegiturak eragiten duena baizik.” (Elixabete Garmendia, 2005: 26)

Webgunean ere, azken orduko albisteak lehenengo erdaraz ematen dira eta, gero, euskaratzen dira. Euskarazko webguneak honako albisteak zituen bitartean,

                                                                 (Iturria: Eitb.com)

erdarazko webguneak euskarazko albisteak iraungita zeudela egiaztatzen zuen: Greziako istiluei buruzko albiste gehiago eta Manuel Lasarteren heriotzaren berri.

                                                                   (Iturria: Eitb.com)

Beraz, hildako mendizalearen albistea behe-behean agertzen da:

                                                                 (Iturria: Eitb.com)

Hortaz, informazioa gazteleraz lantzen da eta euskara itzulpen-hizkuntza hutsa da. Horrela, erdal sena euskararen adierari nagusitzen zaio eta euskarazko albistearen ulergarritasuna trabatzen da. Honako adibidean, saltzaileak adingabetuak izan zirela ematen du. Lege-haustea, ordea, “adingabetuentzat” alkohola erostea izan zen:

                                                                    (Iturria: Eitb.com)

Are gehiago, Euskal Telebistan euskaldunok erdarazko adierazpenak egitera behartuta gaude. Gari Araolazak salatu duenez, euskaraz hitz eginez gero, Etb2k ez dio lekurik egiten. Jaurlaritzak jokabide hori babestu berri du. Idoia Gatonek eztabaida horren ingurukoak bildu ditu.

Ondorioz, Etb2k Euskal Herri elebakarra azaltzen du: erabat erdalduna. Dena den, euskaraz hobeto informatzen da, besteak beste, albistearen sakontasuna lantzen duten ikuspegi gehiago eskaintzen direlako. Izan ere, euskarak ez du gizarte eleanitzak agertzeko eragozpenik. Adibide honetan, Etb1ek Herrialde Katalanetako errealitate elebiduna ere bere horretan islatu zuen (2008/01/22):

Etb2k, ostera, gaztelerazkoak ez diren adierazpenak gaitzesten ditu, informazioa ezagutzeko oinarrizko iturriak badira ere. Kasu honetan, medikuaren eta pazientearen katalanerazko adierazpenak ez zituen eman. Gizon euskalduna, jakina, erdaraz hitz egiten agertzen da. Azken batean, euskarazko katearen osagarri eginkizunak alboratuta, gizarte elebidun bateko telebista publikoak erdaldun elebakarrei mundu elebakarra sortu eta aurkezten die:

Euskaldunok Etb2n erdaldun moduan agertzeko ildo editorialak Etb1 gatibu dauka. Erredakzio bakarrak bi kateetarako lan egiteak erdaratik sortutako albisteak ematera behartu du Etb1, ikusle erdaldunentzako albistegiak Espainiako albiste-agentziek zehazten duten agenda geografikoa iturburu duelako. Horrenbestez, Etb2ren ikusle erdaldunek Etb1en edukiak baldintzatu dituzte.

Gaztelaniarekiko mendekotasun horrek euskal gizartea islatzeari bizkarra eman dio: Euskal Telebistak ez du euskararen herririk islatzen. Izan ere, 2008an Frantziako Tf1 eta Espainiako Telecinco telebistekin sarriagotan bat etorri zen Etb1 bera (%12,85 eta %26,81, hurrenez hurren), Ipar Euskal Herrian euskaraz zabaltzen den France 3ko euskarazko albistegiarekin baino (%5,81). Jarduera informatibo horrek Euskarazko Komunikazio-Esparrua ahultzen du.

Ondorioz, Etb1 eduki erdaldunak euskaraz emititzeko telebista-kate bihurtu dute. Horrela, 2004an, Iparraldeko euskaldunen %61,2k France 3ko euskarazko albistegia ikustea azaltzen da, hau da, EAEko euskaldunek Etb1 ikusteko proportzioaren bikoitza (%32,8koa baita). Ikuspegi euskaldunean oinarritutako albistegiek ikusle gehiago dituzte eta ikusle-kopurua telebistaren oinarria ei da. Zeren izenean bahitu digute Etb1?

'Infotainment': Albiste entretenituak

Etb2ko ‘Ni más ni menos’ saioak tertuliakide anonimoak hobesten dituela-eta, Gasteizko Martxoak 3ko kideek ezin izan zuten haien gizarte-eskaria plazaratu, Manuel Fraga Iribarne ministro frankistaren aldeko omenaldiak antolatzen hasi zirenean. Alderantziz, ‘Ni más ni menos’ saioak Martxoak 3 elkarteko bozeramailearen parte-hartze anonimoa bultzatu gura zuen: “Andoni, de Vitoria”. Martxoak 3 elkarteak ez zuen horrelakorik onartu. Dena den, beste dei anonimo batek parte hartu zuenez, telebistak elkartearen gizarte-eskariari ez zion zegoeneko saiorako beharrezko iritzi: Fragak zuzendutako poliziak Gasteizen bost langile hil zituen, 1976an, eta ehun bat lagun zauritu zituen, hain zuzen. Poliziaren tiroek etxean arropa plantxatzen zebilen neskame bat ere zauritu zuten, zabalik zegoen ondoko gelako leihotik bala bat sartu zelako. Espainiako Gobernuak Fraga epaitu barik hiltzen utzi du.

                                                                                                                        (Iturria: Martxoak 3)

‘Ni más ni menos’ saio horri, hilabete batzuk lehenago, Aritz Galarragak honakoa eskatu zion Berriako ‘Ekografia’ zutabetik:

         “Baina, noski, ‘Ni más ni menos’ saioari ari gara eskatzen hori, esateko zerbait duten gonbidatuak ekartzea. Eta, kasu horretan, agian, galdetu beharko genuke ez bakarrik tertuliakideek zerbait ekartzen duten, baizik eta programak berak ba ote duen esateko edo ikusleari emateko ezer, edo oilategia, espektakulua baino ez duen bilatzen, ikusle gehiago izatea helburu.” (2011/09/17)

Telebistak sortu berri duen genero hibridoa ditugu ‘Ni más ni menos’ bezalako saioak: informazioa eta entretenimendua nahasten dituzte. Horregatik, infortainment izena hartu dute: “information” + “entertainment”. ‘Euskadi Directo’ horren erakusle nagusia da.

Informazioa espektakulu bihurtzeko joera hori albistegintzara ere hedatu da. Hortaz, albisteen protagonistei erreparatzen badiegu, lau talde bereiz daitezke:

    1.- Administrazioa: Aginteko eta oposizioko politikariak, polizia eta epaileak.

    2.- (Gizarte) Eragile profesionalak: Administrazioaren eta errealitatean eragiten dutenen arteko mezu-igorleak dira; hortaz, enpresaburuen eta langileen sindikatuez gain, kultur eta kiroal erakundeak ere bai.

    3.- (Gizarte) Eragile autonomoak: Gizarte bizitzaren oinarriak dira (langileen antolaketa autonomoa, euskara elkarteak, gizarte mugimenduak, kultur sortzaileak…).

    4.- Protagonista identifikagarririk ez: Erreferentzia anonimoak (adib., kaleko elkarrizketatu ezezagunak, gizartean jarduteko ekimenik agertzen ez dutelako) eta hirugarren figurak (istripua, eguraldia…).

Titularretan eta lehen orrian plazaratzen diren albisteek zer protagonista agertzen dute? Euskarazko hedabideei dagokienez, honakoak dira 2008ko datuak (ehunekoetan):

                                                                                                                      (Iturria: Egileak)

Euskarazko hedabideek agertzen dituzten protagonistak gero eta urriagoak dira. Izan ere, 1980ko eta 1990eko hamarkadetan albiste gehienen protagonistak eragile autonomoak ziren bitartean, orain albisteen erdiak agertzen duen protagonista Administrazioa da. Hortaz, politikariek Politika saila gainditu eta berezkoak ez diren gainerako sailetan ere agertzeko bidea dute hedabideetan (Gizartea, Kultura...). Horretarako, hedabideek politikarien inaugurazioak eta lanen egoera aztertzea ere albiste bihurtu dituzte: “Zaballako espetxea inauguratu dute, baina bi hilabete barrura arte ez dituzte mugituko lehen presoak hara” (2011/09/22), Berrian.

Aldi berean, protagonista identifikagarririk aurkezten ez duten albisteen kopurua ere etengabe igotzen ari da, eguraldia eguneko berririk garrantzitsuenen artean kokatu dutenetik batez ere: “Elurrak zuriz estali du Nafarroa”, Etb1ean eta “Elurra iritsi da mendietara, tenperaturak jaitsita” (2011/12/18), Berrian. 

Gainera, protagonista identifikagarririk gabeko informazioak ez du boterearekiko jarrera kritikorik lantzen. Esaterako, herri lanek ur horniketa egokiari trabarik egin ez ziotela egiaztatzeko, kaleko oinezkoei inkesta egin zien Etb1ek, arduradun tekniko eta politikoekin zein auzo elkarteekin hitz egin ordez: “Bilboko ur horniketa: Arazo larririk ez lanengatik” (2008/04/06).

Horrenbestez, euskarazko hedabideetan protagonista pertsonifikaturik gabeko berriak albiste-mota nagusi bihurtzeko bidean dira. Ondorioz, hedabideek gizarte eragileen mezua zabaltzea trabatzen dute. Herritarren agerpena oztopatzen duten neurrian, berezko albisteak sortzeko gaitasuna galtzen dute. Kazetaritza-ekimenak, baina, gertuko giza-taldearen informazio-premia asebetetzea du eginkizun. Gizarte eragileak informaziotik baztertu ahala, albisteek ‘Euskadi Directo’-ren gero eta antz handiagoa hartzen dute. Azken batean, infotainment 1976ko informazio-eredu honen aldaera modernoa baino ez da:

                                                                                                            (Iturria: ABC, 1976/03/04)

AEBek zehaztutako (euskal) mundua

Euskarazko hedabideei Euskal Herrian fosilizatuta egotea leporatu ohi diete. Dena den, hedabideok Euskal Herritik kanpo gertatutako albisteak gero eta sarriagotan telebistako titularretan eta lehen orrietan azaltzen dituzte: Berriak azalean dakartzan albisteen %40 Euskal Herritik kanpo sortu dira; Euskadi Irratiako albistegian, %43 hartzen dute; eta Etb1eko ‘Gaur Egun’ saioko titularren %46,4k Euskal Herritik kanpoko berriak dakartzate.

Hortaz, euskarazko albisteek ez dute zertan euskal errealitatea bakarrik jaso. Izan ere, euskaraz munduaren berri eman daiteke. Zer mundu? Ba, gero eta AEBetarragoa. Adibidez, 2008an, Espainiako albiste bakoitzeko AEBetako sei plazaratu zituen Euskadi Irratiak; hiru, Etb1eko titularrek; eta 1,66, Berriako lehen orriak. Azken batean, AEBetako informazioak Frantzian sortutakoak baino leku handiagoa du, azken hori Politika sailera bakarrik mugatzen da-eta. 

                                                                                        Iturria: Euskal Wikipedia

Gainera, AEBetako albisteen hedapenaren ondorioz, munduan sortutako informazioaren aniztasuna gero eta murritzagoa da. Are gehiago, AEBetan gertatutako albisteak sail guztietara hedatu dira. Beraz, euskalduntasuna irudikatzen duten Gizartea eta Kultura sailek beste nortasun baten berri ere ematen dute:

      * Gizartea: “Texas Estatuan gizonezko mexikarra hilko dute heriotz-zigorra […]” (2008/08/05), Euskadi Irratian.

      * Kultura: “«Goiko mendian, elurra dago[…]», CSIko [AEBetako telesaileko] protagonistaren ahotsa da […]” (2008/12/19), Euskadi Irratian, eta “Grissomen mezua” (2008/12/19), Etb1ean.

Alde batetik, bertako gizataldeari eragiten dioten gaiak aurkezten ditu Gizarte sailak. Herritarrek gizarte egituran parte har dezaten bultzatzeko atala da eta horretarako giltzak eman beharko lituzke. Horrela, bertan agertzen diren berri arinak (‘soft news’: indarkeria, natur hondamendiak eta istripuak) Espainiakoak edo AEBetakoak izaten dira. Ildo beretik, albiste arinek ez dute gizarte egituran parte hartzeko gakorik eskaintzen, gizarte geldoa islatzen baitute.

Bestetik, Kultura sailak bertako edukiak alboratzean ez du kanpoko kultura-eredurik onartzen, bertako akulturazioa eragin baizik. Euskal Telebistak TF1ekin France 3rekin baino bat-egite handiagoa erakusteak ez du esan nahi Etb1ek Frantziako kulturaren berri zabaltzen duenik, AEBetako edukiak agertzen dituela baizik. Izan ere, bertako kulturaren hobespenak ez du kanpoko edukirik baztertzen. Are gehiago, munduko kulturetara gerturatzeko bidea euskalduntasuna baino ez da.

Euskarazko Komunikazio-Esparrua

Euskarak euskaldun egiten gaituen neurrian, euskaraz gure gorabeheren berri emateak herri bihurtu gintuen. Euskaldunok hizkuntzatik sortutako albiste propioak ezagutzeko beharrizana sentitzen dugu, definitzen gaituenaren norabidea jakin nahi dugulako. Ezinegon komunak partekatzen ditugu eta, horregatik, bizi-proiektu bera aurrera ateratzeko lanean gabiltza: herria.

Euskarazko Komunikazio-Esparruak “euskaraz aritzen garenon komunikazioaren espazioa” zehazten du, Jose Inazio Basterretxea Polok eta Aitor Zuberogoitiak azaldu bezala. Hortaz, espazioa ez da euskararena, komunikazioarena baizik.

Euskarazko komunikazioaren sorburua kultur ondare euskalduna da eta helburua, “euskaldunok asebeteko dituzten komunikabideak eskaintzea”. Horrela, hedabideek euskaratik sortutako erreferentzia-sistema gizarteratuko dute. Esaterako, euskalduntasunak muga administratiboak gainditzen ditu:

          “Muga administratiboez gaindiko esparru kultural eta linguistikoak zilegiak ez eze, gauzagarriak eta gorpuzgarriak ere badira. Guk geuk ere demostratu dugu hori behin baino gehiagotan, lehen legez baita orain ere: Urdazubiko Pedro Agerre Azpilkueta Saran egin zen Axular, eta Donostian jantzi zuen txapela Urepeleko Fernando Aire Xalbadorrek.” (Basterretxea eta Zuberogoitia, 2005: 41)

Baina Komunikazio-Esparrua ez dator ikuspegi abertzalearekin bat, euskaldun izaerarekin baizik. Horregatik, euskaldun izateko modu anitzak sor ditzakeen espazio bakarra da. Alde horretatik, euskarazko hedabideek, euskarazko diren neurrian, ezaugarri komunak dituzte: albistegaiak euskarazko eztabaida publikora ekarri dituztelako. Horrenbestez, erdarazko hedabideekin baino proportzio handiagoan bat egiten dute:

	Euskarazko hedabideekin	EAEz gaindiko tokiko euskarazko hedabideekin	Erdarazko hedabide abertzaleekin	Estatuetako erdarazko hedabideekin
Euskadi Irratia	Etb1 eta Berria	Euskalerria Irratia, France Bleuko ‘Euskarazko Emankizuna’ eta Euskal Irratiak	Radio Euskadi	Cadena Ser
	%35,96	%15,84	%28,22	%13,15
Etb1	Euskadi Irratia eta Berria	France 3ko ‘Euskal Herri’ albistegia	Etb2	Telecinco eta TF1
	%44,84	%5,81	%95,87	%30,72
Berria	Euskadi Irratia eta Etb1	-	Gara eta Le Journal du Pays Basque	El Correo, Diario Vasco, Diario de Noticias de Álava eta Diario de Navarra
	%43,75	-	%35	%40,625

(*) 2008ko datuak

Dena den, Etb1ek ez du albistegi propiorik eta euskal kazetarien lana Etb2rekin partekatzen du. Hortaz, Euskadi Irratiak askatasun handiagoa agertu du Radio Euskadirekiko eta, horregatik, EAEz gaindiko euskarazko hedabideekin proportzio handiagoan bat etortzen da.

Era berean, Euskadi Irratiak eta Berriak partekatzen zituzten albisteek euskara eta euskalduntasuna zituzten sorburu. Etb2 sortu artean, Euskal Telebistako albistegiek ere ezaugarri horiek agertzen zituzten. Hala ere, 1986tik aurrera, Etb2ko ikusleria erdaldunaren informazio-gogoa asetzeko albistegi euskaratua aireratzen du Etb1ek. Horregatik, gainerako euskarazko hedabideekin bat egiteko ezaugarriak ez dira euskalduntasunetik sortzen, alderantziz, bat egiten zuten berrien erdia Politika saileko albisteak izaten dira. Are gehiago, ekonomia berriek gizarte gaiek baino konbergentzia handiagoa erakusten dute. Hortaz, hiru hedabideak elkartzeko kirolek kultur gaiek baino konbergentzia handiagoa egiaztatu ohi dute!